RAK SZYJKI MACICY

CO TO JEST RAK SZYJKI MACICY?

Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym zlokalizowanym w obrębie szyjki macicy. Miejscem rozwoju nowotworów szyjki jest przed wszystkim najbardziej zewnętrzna jej część, znajdująca się w pochwie. Znajduje się na niej granica między dwoma typami nabłonków: gruczołowym – wyścielającym jamę macicy i kanał szyjki, oraz płaskim – pokrywającym część pochwową szyjki i pochwę. Właśnie to miejsce, zwane strefą transformacji, jest miejscem rozwoju raka szyjki.

Rak szyjki macicy jest obecnie trzecim pod względem częstości zachorowań nowotworem u kobiet na świecie, a Polska należy do krajów o średniej zachorowalności na ten nowotwór. Najczęściej chorują pacjentki miedzy 50 a 60 rokiem życia, jednak w ostatnich latach zauważa się więcej zachorowań w grupie wiekowej pomiędzy 35 a 44 rokiem życia.

JAKIE SĄ PRZYCZYNY POWSTAWANIA RAKA SZYJKI MACICY?

Rak szyjki macicy jest pierwszym spośród nowotworów występujących u ludzi, w którego przypadku zidentyfikowano czynniki ryzyka konieczne do jego rozwoju. Są nimi wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV) przenoszone drogą płciową i wywołujące przewlekłe zakażenie. Zakażenie wirusem HPV jest jedna z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, a ponad połowa populacji aktywnej seksualnie jest narażona na ryzyko infekcji tym wirusem co najmniej raz w życiu. Oprócz tego wśród czynników ryzyka raka szyjki macicy wymienia się wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, duża liczba partnerów seksualnych, duża (>5) liczba porodów, palenie papierosów, niski status socjoekonomiczny oraz dysplazję szyjki macicy, jak również stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej, dieta uboga w witaminę C, niektóre infekcje narządu rodnego (chlamydioza, rzeżączka, wirus opryszczki, wirus cytomegalii), infekcja wirusem HIV oraz obecność nowotworu w rodzinie.

W przypadku przedinwazyjnego raka szyjki macicy można uzyskać aż 99,9% wyleczeń. Podkreśla to rolę, jaka odgrywa znajomość wczesnych objawów raka szyjki macicy, szybkie reagowanie na niepokojące symptomy oraz poddawanie się regularnym badaniom cytologicznym, bedącym badaniem profilaktycznym raka szyjki macicy.

ROZPOZNANIE RAKA SZYJKI MACICY.

Inwazyjny rak szyjki macicy stwierdzany jest na podstawie badania cytologicznego oraz odchyleń w badaniu fizykalnym. U chorych z nieprawidłowym wynikiem cytologii, ale prawidłowym wynikiem badania fizykalnego wskazane jest przeprowadzanie kolposkopii.

Kolposkopia jest specjalistycznym badaniem ginekologicznym, podczas którego za pomocą kolposkopu (aparat przypominający mikroskop) ocenia się szyjkę macicy i dolny odcinek narządu rodnego, można również pobrać wycinek do oceny histologicznej. Badanie należy wykonać :

• w każdym przypadku nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego
• stwierdzone zakażenie lub podejrzenie zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)
• nieprawidłowe krwawienia w ciąży
• nawracające zapalenia i zakażenia pochwy i dróg rodnych

W przypadku stwierdzenia raka  szyjki macicy należy po pierwsze wykonać ultrasonografię dopochwową i przezbrzuszną. Drugim w kolejności badaniem diagnostycznym w algorytmie stopniowania chorób nowotworowych szyjki macicy, jest rezonans magnetyczny. Badanie rezonansem MR szyjki macicy pozwala otrzymać informacje dotyczące wielkości i zasięgu guza, obecności nacieku na parametrium oraz pozostałych narządach miednicy, a także oceny węzłów chłonnych.

Objawem raka szyjki macicy zgłaszanym przez kobiety w okresie przedmenopauzalnym jest krwawienie w czasie między miesiączkami,  obfitsze miesiączki oraz krwotoki miesiączkowe i/lub krwawienie po stosunku. W przypadku regularnie wykonywanych badań profilaktycznych rak szyjki macicy najczęściej jestrozpoznany jako bezobjawowy. Natomiast brak charakterystycznych i znaczących objawów raka szyjki macicy we wczesnych stadiach choroby, przy jednoczesnym braku regularnych badań profilaktycznych prowadzi często do bezobjawowego rozwoju nowotworu do zaawansowanej postaci, która ma zdecydowanie gorsze rokowania niż wcześnie wykryty (przedinwazyjny) rak szyjki macicy. Bardzo rzadko zdarzają się chore z prawidłowym wynikiem badania cytologicznego i zmianą w okolicy szyjki macicy jako jedynym objawem choroby nowotworowej.

LECZENIE RAKA SZYJKI MACICY

Obecnie w leczeniu raka szyjki macicy stosuje się 3 metody: chirurgię, radioterapię i chemioterapię lub łączy się te metody. Wybór metody leczenia podejmuje się po uwzględnieniu stopnia zaawansowania nowotworu, stanu ogólnego chorej, wieku, chorób współistniejących oraz innych czynników rokowniczych. Brana jest również pod uwagę obecność innych chorób w obrębie narządu rodnego.

JAK ZAPOBIEGAĆ RAKOWI SZYJKI MACICY?

Rak szyjki macicy jest jednym z tych nowotworów złośliwych, których można uniknąć, wykonując okresowe badania profilaktyczne. najlepszym badaniem jest cytologia szyjki macicy. Oprócz tego coraz szerzej stosuje się badanie nosicielstwa wirusa brodawczaka ludzkiego – HPV, które polega (podobnie jak cytologia) na pobraniu z szyjki macicy komórek za pomocą specjalnej szczoteczki.

Obecnie dostepne sa już szczepionki przeciwko wirusowi HPV. Zmniejsza ona ryzyko infekcji tym wirusem o ponad 75%, jest łatwo dostępna i bezpieczna. Powinno się nią szczepić dziewczęta przed rozpoczęciem współżycia płciowego, najlepiej około 12. roku życia. Za najlepszą strategię w profilaktyce raka szyjki uważa się szczepienie młodych kobiet i kontynuowanie cytologicznych badań przesiewowych u zaszczepionych i nieszczepionych.

SŁOWNICZEK

Chemioterapia – silnie działające leki niszczące komórki nowotworowe, podawane dożylnie, rzadziej dootrzewnowo lub doustnie

Radioterapia – metoda nieoperacyjnego leczenia nowotworów, polegająca na skierowaniu na guza wiązki promieniowania jonizującego, powodującego śmierć komórki nowotworowej

Wirus HPV – wirus brodawczaka ludzkiego (ang. human papilloma virus)